top of page

Dondurmam gaymak


Teknoloji yokken insanoğlu yiyeceklerini korumak için doğadan yardım alıyordu. Aztekler, Osmanlılar, Çinliler gıdaları soğukta muhafaza edebilmek için yüksek tepelerden getirilen buzları kullanıyordu. Gıdalarla serinlemenin ikinci aşaması daha yüksek tepelerdeki temiz karların direk yenmesiydi. Üçüncü aşamada dağlarda kazılan çukurlarda biriktirilen karlar kaymak, bal, meyve vb… ile tatlandırılırdı; sonra bu karışım yine karlarla örtülürdü, özel olarak bu iş için seçilmiş hızlı koşucular tarafından krala sunulmak üzere yemeğin sonuna yetiştirilirdi.

Dondurma ilk kez yaklaşık 2000 yıl önce Çin’de üretildi, zaman içinde - yemek sanatındaki çoğu yiyecek gibi - Çin’den Avrupa’ya yani güneşin doğduğu yerden battığı yere doğru yol aldı; Arap Yarımadası üzerinden Sicilya’ya gitti. Araplar’ın buzlu şerbet geleneği sayesinde İtalyanlar dondurma ile tanıştı.

Roma İmparatoru Neron gladyatör dövüşlerini izlerken durmadan yemek yer, beğendiği yemeklerin aşçılarını ödüllendirirdi. Deli bir aşçı yüksek dağlardan toplayıp getirdiği karları bir kaseye sıkıştırarak doldurdu, üzerine meyve ve bal döktü. Bu tatlı Roma’nın meşhur meyveli dondurmasının atası oldu.

Mediciler’in kızı Catherine Fransa Kralı II. Henry ile evlenip gelin gittiğinde yanında bir aşçı heyeti de götürdü, bu sayede önce Fransa ve ardından tüm Avrupa dondurmayla tanıştı. Amerika’nın keşfiyle birlikte tatlandırma işleminde kakao, vanilya kullanıldı. Amerika kıtasını dondurmayla 1700’lerde kıtaya göçmen olarak giden Fransızlar tanıştırdı.

Osmanlı’da eskiden beri buzlu şerbet alışkanlığı vardı. Bugün Anadolu’da karlı yiyecek geleneği hala sürüyor. Mersin Çamlıyayla’da Toros’un yükseklerinden gelen karın üzerine pekmez, vişne reçeli, nar suyu dökülerek karsambaç isimli tatlı yapılıyor. Yöreden yöreye karlamaç, karlambaç, karlama, karmaya gibi değişen isimlere sahip olan bu tatlı genelde kar helvası olarak anılıyor. Keçi sütü ve yöre dağlarının vahşi orkidesinden elde edilen sahlep ile yapılan Maraş dondurmasının ise dünyadaki tüm dondurmalar arasında ayrı bir yeri var.

Çaresizlik her zaman yaratıcılığı artırdı. Pizza, acılı soslar vb… gibi dondurma da çaresizlik sayesinde keşfedildi ve bugün yıllık kişi başı 10 kg tüketim ile dünyanın en sevilen yiyeceklerinden biri haline geldi.


bottom of page